بیماری ام اس اختلالی است که با درگیر کردن سیستم عصبی مرکزی، کیفیت زندگی فرد را به‌طور جدی تحت تاثیر قرار دهد. با اینکه ام ‌اس در ابتدا با علائم مبهم و گذرا ظاهر می‌شود، اما در صورت بی‌توجهی ممکن است به مشکلات حرکتی، حسی و شناختی منجر شود.

شناسایی زودهنگام و کمک گرفتن از روش‌های نوین درمانی نقش مهمی در کنترل روند بیماری و افزایش توانمندی بیماران دارد.

بیماری ام اس چیست؟

بیماری ام اس یکی از انواع اختلالات عصبی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به پوشش محافظ اعصاب حمله می‌کند. این پوشش وظیفه دارد پیام‌های عصبی را به‌درستی و با سرعت انتقال دهد، اما زمانی که آسیب ببیند ارتباط بین مغز و سایر بخش‌های بدن مختل می‌شود.

نشانه‌های بیماری MS بسیار متنوع است و از بی‌حسی و ضعف عضلانی تا مشکلات بینایی و دشواری در راه رفتن را شامل می‌شود.

در برخی موارد اگر روند بیماری کنترل نشود، آسیب‌های وارد شده به اعصاب ممکن است دائمی شوند و بر توانایی‌های حرکتی و عملکرد روزانه تاثیرگذار باشند.

انواع ام اس

ام‌ اس عودکننده – بهبودیابنده

شایع‌ترین نوع بیماری ام ‌اس است و بیشتر مبتلایان در ابتدا با این نوع مواجه می‌شوند. در این حالت، فرد دچار حملات ناگهانی با علائم جدید یا تشدید علائم قبلی می‌شود.پ

این دوره‌ها ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشند و سپس بهبودی نسبی یا کامل اتفاق بیفتد. بین این حملات معمولاً دوره‌هایی از ثبات بیماری وجود دارد که ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه پیدا کند.

ام ‌اس پیشرونده ثانویه

حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد از افرادی که ابتدا ام‌اس عودکننده – بهبودیابنده داشته‌اند، در ادامه به این نوع دچار می‌شوند.

در این حالت علائم به‌تدریج بدتر می‌شوند و حتی اگر بهبودی‌های موقتی رخ دهد، روند کلی بیماری رو به پیشرفت است. معمولاً مشکلات حرکتی به‌ویژه در راه رفتن، در این مرحله بیشتر دیده می‌شود.

ام ‌اس اولیه پیشرونده

فرد از همان ابتدا بدون دوره‌های عود و بهبودی به‌تدریج دچار پیشرفت علائم می‌شود. پیشرفت بیماری ممکن است کند یا سریع باشد، اما بدون توقف ادامه دارد. این نوع در مقایسه با سایر انواع ام‌ اس کمتر شایع است.

سندرم بالینی ایزوله

این وضعیت به نخستین حمله عصبی اطلاق می‌شود که ناشی از التهاب یا آسیب به پوشش میلین است. در این مرحله هنوز نمی‌توان با قطعیت گفت که فرد به ام‌اس مبتلا شده است.

سندرم ایزوله رادیولوژیکی

در تصویربرداری MRI ضایعاتی مشابه آنچه در بیماران ام‌اس وجود دارد، دیده می‌شود؛ در حالی‌که هیچ علائم بالینی ندارند. این وضعیت به‌عنوان سندرم ایزوله رادیولوژیکی شناخته می‌شود و لزوماً به معنای ابتلا به ام‌اس نیست، اما به پیگیری دقیق نیاز دارد.

علائم ام اس

علائم بیماری MS را می‌توانیم به دو دسته رایج و خاموش تقسیم کنیم که به‌صورت زیر هستند:

 علائم ام اس رایج

رایج‌ترین علائمی که فرد در صورت مبتلا به ام اس به آن دچار می‌شود عبارتند از:

• بی‌حسی و سوزن سوزن شدن
• احساس شوک الکتریکی در هنگام حرکت دادن گردن
• مشکل در راه رفتن
• ضعف و سستی
• از دست دادن بینایی
• دوبینی
• تاری دید
• سرگیجه
• مشکلات در عملکرد مثانه و روده
• ضعف و خستگی
• گفتار نامفهوم
• مشکلات حافظه
• تغییر خلق و خو

 علائم ام اس خاموش

علائم خاموش بیماری ام اس را می‌توان در قالب زیر معرفی کرد:

• خستگی مزمن بدون علت
• ضعف کردن
• مشکلات خفیف در حافظه و تمرکز
• احساس گزگز و بی‌حسی موقت

علت ابتلا به بیماری ام اس

علت دقیق ابتلا به بیماری ام ‌اس هنوز به‌طور قطعی مشخص نیست، اما بیشتر متخصصان بر این باور هستند که این بیماری نوعی اختلال خودایمنی است که در‌ آن سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به بخش‌های سالم بدن حمله می‌کند.

در مورد ام ‌اس، این حمله به پوشش محافظی به نام میلین صورت می‌گیرد که رشته‌های عصبی در مغز و نخاع را احاطه کرده است و از آن‌ها محافظت می‌کند. میلین را می‌توان مشابه روکشی دانست که روی سیم‌های برق کشیده می‌شود تا جریان برق را به‌درستی هدایت کند. اگر این پوشش آسیب ببیند یا از بین برود، پیام‌های عصبی نمی‌توانند به‌راحتی و با سرعت کافی منتقل شوند. اینکه چرا برخی افراد به ام‌اس مبتلا می‌شوند و برخی دیگر نه، هنوز به‌طور کامل روشن نیست.

راه‌های تشخیص ام اس

آزمایش‌هایی که برای تشخیص‌بیماری MS کاربرد دارند شامل موارد زیر هستند:

تصویربرداری MRI

یکی از اصلی‌ترین ابزارها در تشخیص ام‌اس، MRI است. این روش می‌تواند نقاط آسیب‌دیده‌ای را که در مغز و نخاع ایجاد شده‌اند شناسایی کند. گاهی در این روش برای بهتر دیده شدن ضایعات فعال، ماده‌ رادیواکتیو به بدن تزریق می‌شود.

پونکسیون کمری

در این روش که با نام پونکسیون نخاعی هم شناخته می‌شود، مقدار کمی از مایع مغزی-نخاعی از ستون فقرات خارج می‌شود تا در آزمایشگاه بررسی شود. این مایع می‌تواند تغییرات آنتی بادی‌ها را که با ام‌اس مرتبط است، نشان دهد.

توموگرافی انسجام نوری

این روش با استفاده از نور، تصاویری دقیق از شبکیه چشم تهیه می‌کند. چراکه در برخی از بیماران ام ‌اس، التهاب عصب بینایی موجب آسیب‌هایی در شبکیه می‌شود که با کمک این آزمایش قابل مشاهده و اندازه‌گیری است.

آزمایش‌های پتانسیل برانگیخته

در این تست‌ها، پاسخ سیستم عصبی به محرک‌های خاص بررسی می‌شود. به‌عنوان مثال، فرد به الگوهای بصری نگاه می‌کند یا تحریکات الکتریکی کوتاهی به دست یا پای او وارد می‌شود و دستگاه‌هایی خاص سرعت واکنش‌های عصبی را ثبت می‌کنند.

آزمایش خون

این آزمایش بیشتر برای رد بیماری‌های دیگر با علائم مشابه ام‌اس انجام می‌شود. در حال حاضر محققان در حال توسعه تست‌های خونی هستند که بتوانند نشانه‌های خاص ام‌اس را نیز شناسایی کنند.

آزمایش نوروسایکولوژیک

این ارزیابی‌ها برای بررسی توانایی‌های شناختی مانند حافظه، تمرکز، زبان، تصمیم‌گیری و حتی وضعیت روحی و شخصیتی فرد طراحی شده‌اند. بسیاری از مبتلایان به ام‌اس درجاتی از اختلال شناختی دارند، این آزمون‌ها به درک بهتر تاثیر بیماری بر مغز کمک می‌کنند.

روش های درمان بیماری ام اس

بیماری ام اس درمانی ندارند؛ تنها با کمک داروها و روش‌های مختلف که در ادامه معرفی می‌کنیم می‌توان از حملات و عود کردن بیماری جلوگیری کرد.

درمان حملات ام اس

• کورتیکواستروئیدها
• تعویض پلاسما

درمان برای کند کردن پیشرفت بیماری

• درمان‌های تزریقی شامل داروهای اینترفرون بتا و…
• دار‌وهای خوراکی

درمان برای بهبود علائم ام اس

• فیزیوتراپی و کاردرمانی
• شل‌کننده‌های عضلانی
• داروهای کاهش خستگی
• داروی افزایش سرعت راه رفتن

آیا می توان از ابتلا به ام اس پیشگیری کرد؟

در حال حاضر، راه قطعی و مشخصی برای پیشگیری کامل از بیماری ام‌ اس وجود ندارد؛ چراکه علت اصلی این بیماری هنوز به‌طور دقیق شناخته نشده است. با این حال، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که برخی عوامل محیطی و سبک زندگی افراد می‌توانند در افزایش یا کاهش احتمال ابتلا نقش داشته باشند. به همین دلیل، رعایت برخی نکات مانند دریافت ویتامین D، ترک سیگار، حفظ‌ وزن سالم و پیشگیری از استرس می‌تواند تا حدی از بروز این بیماری جلوگیری کند یا خطر ابتلا را کاهش دهد.

آیا ام اس کشنده است؟

به‌طور‌ کلی،‌ بیماری MS کشنده نیست؛ مخصوصا آنکه فرد مبتلا به درمان آن بپردازد. اما این بیماری می‌تواند عوارضی ایجاد کند که عمر مبتلایان یا کیفیت زندگی آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.

ذکر این نکته ضروری است که میانگین امید به زندگی‌ در افراد دارای ام اس، ۵ تا ۱۰ سال کمتر از جمعیت سالم است.

برای تشخیص و درمان ام اس باید به کجا مراجعه کرد؟

برای تشخیص و درمان بیماری ام اس باید به مراکز معتبر، با حضور پزشکان متخصص در این زمینه مراجعه کنید. در این کلینیک‌ها پزشکان باتجربه به کمک تجهیزات به روز و با کیفیت به تشخیص و درمان بیماری‌های در این زمینه می‌پردازند.

برای راحتی شما در سایت پزشکی لند لیست بهترین مراکز مغز و اعصاب تهران را دسته‌بندی کرده‌ایم. شما می‌توانید با مراجعه به این لیست به نزدیک‌ترین کلینیک به محل زندگی خود مراجعه کنید و خدمات موردنظر خود را دریافت کنید.