پارکینسون از جمله بیماری‌هایی است که زندگی فرد را به‌تدریج تحت‌تاثیر قرار می‌دهد تا جایی‌که با گذشت زمان، انجام ساده‌ترین فعالیت‌های روزمره را برای بیمار دشوار می‌سازد. بسیاری از مبتلایان به این بیماری در مراحل ابتدایی تنها تغییرات جزئی را تجربه می‌کنند اما در صورت بی‌توجهی و عدم درمان با شدیدتر شدن علائم مواجه می‌شوند.

بیماری پارکینسون چیست؟

بیماری پارکینسون نوعی اختلال عصبی پیشرونده و مخرب است که به دلیل عدم تشرح کافی دوپامین که برای تحرک اندام‌ها لازم است، ایجاد می‌شود. این بیماری با مشکلاتی در کنترل حرکات بدن آغاز می‌شود و توانایی بدن در کنترل حرکات را کاهش می‌دهد.

پارکینسون به‌آرامی آغاز می‌شود و در ابتدا ممکن است تنها با لرزش خفیفی در دست، پا یا حتی فک همراه باشد. با پیشرفت بیماری حرکات بدن کندتر می‌شوند، عضلات سفتی پیدا می‌کنند و تعادل فرد ممکن است به‌راحتی به‌هم بخورد. در موارد حاد ممکن است توانایی صحبت کردن، تفکر و سایر حرکات فرد نیز از بین رمود.

علائم پارکینسون

شایع‌ترین علائم بیماری پارکینسون عبارتند از:

• لرزش: معمولاً نخستین علامت است که اغلب از انگشتان یا دست‌ها شروع می‌شود.
• کندی در حرکت: حرکات بدن به‌مرور کندتر می‌شوند و انجام کارهای ساده‌ای مانند لباس پوشیدن، راه رفتن یا حتی پلک زدن دشوار خواهد شد.
• سفتی عضلات: در هر بخش از بدن می‌تواند بروز کند و باعث درد، محدودیت در حرکت و کاهش انعطاف عضلانی شود.
• اختلال در تعادل و وضعیت بدن: خمیدگی قامت، دشواری در حفظ تعادل و افزایش احتمال افتادن از پیامدهای شایع پیشرفت بیماری هستند.
• کاهش حرکات غیرارادی: حرکات طبیعی بدن مثل لبخند زدن، پلک زدن یا تاب دادن دست‌ها هنگام راه رفتن کاهش می‌یابد.
• اختلال در نوشتن: نوشتن برای فرد دشوارتر از گذشته خواهد بود.
• علائم غیرحرکتی؛ این دسته شامل مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب، یبوست، اختلالات خواب، خستگی مزمن و کاهش حس بویایی است.

آیا بیماری پارکینسون کشنده است؟

بیماری پارکینسون مستقیما کشنده نیست، اما به‌مرور زمان عوارضی ایجاد می‌کند که خطر مرگ را افزایش می‌دهند. این بیماری با کندی حرکات، سفتی عضلات، لرزش و اختلال در حفظ تعادل همراه است. این مشکلات می‌توانند به عوارضی مانند افتادن‌های مکرر، ذات‌الریه ناشی از ورود غذا یا مایعات به ریه و سوءتغذیه بیانجامد که از مهم‌ترین دلایل مرگ در بیماران پارکینسون به‌شمار می‌روند.

دلایل ابتلا به بیماری پارکینسون

بخش زیادی از نشانه‌های بیماری پارکینسون به‌دلیل از بین رفتن نورون‌هایی است که ماده‌ای شیمیایی به نام دوپامین تولید می‌کنند. در مغز قسمتی به نام جسم سیاه وجود دارد که مسئول تولید دوپامین است. وقتی سلول‌های جسم سیاه دجار تخریب شوند، تولید دوپامین نیز کم می‌شود. کاهش سطح دوپامین در مغز به اختلال در هماهنگی حرکات و بروز علائمی مانند لرزش، کندی حرکت و سفتی عضلات منجر می‌شود.

البته به‌طور کلی علت دقیق پارکینسون هنوز مشخص نیست، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهند که مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. در برخی خانواده‌ها، تغییرات ژنتیکی خاصی مشاهده می‌شود که احتمال ابتلا به پارکینسون را افزایش می‌دهد.

از سوی دیگر، تماس طولانی‌مدت با برخی مواد شیمیایی و سموم محیطی مانند آفت‌کش‌ها، فلزات سنگین یا ترکیباتی نظیر MPTP (موجود در برخی مواد مخدر مصنوعی) می‌تواند خطر ابتلا را در آینده بیشتر کند.

مراحل بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون دارای ۵ مرحله به‌‌شرح زیر است:

مرحله اول

در این مرحله ابتدایی، علائم معمولاً بسیار خفیف‌ هستند و به‌ندرت مانع انجام فعالیت‌های روزمره می‌شوند. لرزش‌ها و سایر نشانه‌های حرکتی بیشتر در یک سمت بدن قابل مشاهده هستند.

مرحله دوم

در این مرحله، علائم شدت بیشتری می‌گیرند و هر دو سمت بدن یا ناحیه مرکزی مانند گردن و تنه را درگیر می‌کنند. حرکات کندتر می‌شوند، تعادل کمی به‌هم می‌خورد و وضعیت بدن تغییر می‌کند. فرد هنوز می‌تواند به‌طور مستقل زندگی کند، اما برای انجام کارهای روزمره مانند لباس پوشیدن یا آشپزی به زمان بیشتری نیاز دارد.

مرحله سوم

مرحله سوم به‌عنوان مرحله‌ میانی شناخته می‌شود. در این زمان، مشکلات تعادل به‌ویژه هنگام چرخش یا ایستادن مشهود است و احتمال زمین خوردن افزایش می‌یابد. حرکات کندتر و ناهماهنگ‌تر می‌شوند و فرد برای انجام برخی امور روزمره به کمک دیگران نیاز دارد.

مرحله چهارم

در این مرحله شخص هنوز قادر به ایستادن یا راه رفتن است، اما برای حفظ تعادل معمولاً به عصا یا واکر نیاز دارد. انجام بسیاری از کارهای روزانه بدون کمک دیگران امکان‌پذیر نیست.

مرحله پنجم

پیشرفته‌ترین مرحله بیماری محسوب می‌شود و زمانی است که سفتی و ضعف عضلات به اوج خود می‌رسد. فرد توانایی ایستادن یا راه رفتن بدون کمک را از دست می‌دهد و ممکن است به ویلچر نیاز داشته باشد یا ر‌‌وی تخت بستری شود.

پزشک چطور بیماری پارکینسون را تشخیص می دهد؟

تشخیص بیماری پارکینسون معمولاً فرآیندی زمان‌بر و دقیق است. پزشکان اغلب از مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و معاینات زیر برای تشخیص دقیق استفاده می‌کنند:

• بررسی‌های عصبی و فیزیکی
• آزمایش‌ خون
• تصویربرداری‌های مغزی مانند ام آر آی، سونوگرافی و پت اسکن
• اسکن ناقل دوپامین (DAT-SPECT)
• آزمایش ژنتیک
• گاهی پزشکان برای تشخیص مقدار کمی از داروهای مخصوص پارکینسون را تجویز می‌کند تا ببیند آیا علائم بیمار بهبود پیدا می‌کند یا خیر؛ در صورت پاسخ مثبت، این موضوع می‌تواند به تأیید تشخیص کمک کند.

روش‌های درمان بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون قابل درمان نیست، اما روش‌هایی وجود دارند که به کنترل آن کمک می‌کنند.

داروها

گروه‌های دارویی شامل آگونیست‌های دوپامین، آمانتادین، مهارکننده‌های MAO-B، آنتاگونیست‌های گیرنده آدنوزین و داروهای ضد توهم برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تحریک عمقی مغز (DBS)

شامل کاشت الکترود در مغز و اتصال آن به دستگاه ضربان‌ساز است. این روش با ارسال پالس‌های الکتریکی به مغز، لرزش و حرکات غیرارادی را کاهش می‌دهد. 

سونوگرافی متمرکز هدایت‌شده با MRI MRgFUS

در‌ این روش، امواج اولتراسوند نواحی خاص مغز را هدف‌گیری و درمان می‌کنند. در نتیجه، میزان لرزش افراد مبتلا به پارکینسون کاهش می‌یابد.

درمان‌های خانگی

تغییر سبک زندگی مانند تغذیه سالم و ورزش نیز به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک می‌کند. 

آیا می‌توان از ابتلا به پارکینسون پیشگیری کرد؟

 محققان هنوز علت قطعی بروز بیماری پارکینسون را نمی‌دانند، به‌همین دلیل روش دقیقی برای پیشگیری از آن وجود ندارد.

با این حال، یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد برخی عادات و عوامل ممکن است در کاهش احتمال ابتلا نقش داشته باشند، هرچند شواهد علمی در این زمینه هنوز قطعی نیست. از جمله فعالیت‌هایی که احتمال دارد از ابتلا به پارکینسون جلوگیری کند می‌توان به فعالیت بدنی منظم، مصرف کافئین و برخی داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی اشاره کرد.

آیا پارکینسون فقط در سنین بالا رخ می دهد؟

بله. بروز بیماری پارکینسون اغلب در افراد بالای ۶۰ سال شایع‌تر است، اما می‌تواند در سنین پایین‌تر هم رخ دهد.

زمانی که بیماری قبل از ۵۰ سالگی ظاهر شود، به آن پارکینسون زودرس می‌گویند. در این حالت، علائم مشابه پارکینسون معمولی هستند، اما روند پیشرفت و پاسخ به درمان ممکن است کمی متفاوت باشد.

برای تشخیص و درمان بیماری پارکینسون باید به کجا مراجعه کرد؟

برای تشخیص و درمان بیماری پارکینسون و سایر بیماری‌های مشابه مانند دمانس و مواردی از این قبیل می‌توانید به لیست بهترین مراکز مغز و اعصاب تهران که در سایت پزشکی مارکتینگ تهیه شده است مراجعه کنید. پزشکان متخصص و حاذق در این کلینیک‌ها آماده ارائه خدمات به بیماران هستند.