از آنجایی که شیمی‌درمانی اغلب بیماران با عوارض جانبی مانند ریزش مو، خشکی دهان، تغییرات چشایی، کاهش اشتها، حالت تهوع و خستگی همراه است، بنابراین توجه به نوع تغذیه در دوران شیمی‌درمانی، به حفظ عملکرد مطلوب بدن کمک می‌کند.

مطالعات در مورد نقش تغذیه در بیماری‌ها نشان داده است که افرادی‌که تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند، بیشتر نیاز به افزایش پروتئین و کالری دریافتی با مصرف غذاهای غنی از پروتئین مانند تخم‌مرغ، ماهی و لوبیا دارند. آن‌ها همچنین ممکن است نیاز به تغییر بافت و قوام وعده‌های غذایی داشته باشند تا جویدن و بلعیدن غذا آسان‌تر شود.

تاثیر شیمی‌درمانی بر تغذیه

روش‌های درمانی مانند شیمی‌درمانی و برخی از اشکال پرتودرمانی می‌توانند عوارض جانبی مختلفی مانند موارد زیر ایجاد کنند. این موارد عبارتند از:

• یبوست که می‌تواند باعث شکم‌درد و کاهش بیشتر اشتها شود.
• اسهال که می‌تواند باعث از دست دادن بیش‌ازحد مواد مغذی شود.
• خستگی که می‌تواند باعث کاهش فعالیت بدنی شود. معمولا در این شرایط بیمار کالری کمتری می‌سوزاند و در طول روز کمتر احساس گرسنگی می‌کند. در نتیجه خطر کاهش وزن وجود دارد.
• از دست دادن حس چشایی که می‌تواند باعث کاهش تمایل به خوردن غذا شود.
• حالت تهوع و استفراغ که ممکن است اشتها را کاهش دهند و باعث کاهش وزن شوند.

بنابراین، نوع تغذیه در دوران شیمی‌درمانی اهمیت زیادی دارد. فوائد داشتن یک رژیم غذایی مناسب در این دوران، عبارتند از:

• مدیریت عوارض جانبی و تسریع روند درمان
• افزایش انرژی بدن و کاهش خستگی
• کاهش خطر بروز عفونت
• افزایش قدرت عضلانی
• حفظ عملکرد سیستم ایمنی
• کاهش التهاب

قبل از شیمی‌درمانی چه موادی مصرف کنیم؟

قبل از شروع شیمی‌درمانی، باید یک رژیم غذایی سالم و متنوع داشته باشید و سعی کنید وزن خود را متعادل نگهدارید. بهترین تغذیه در دوران شیمی‌درمانی، تغذیه‌ای است که شامل میوه‌ها و سبزیجات مختلف، چربی‌های سالم، پروتئین‌های بدون چربی، غلات کامل و حبوبات مصرف باشد. همچنین از خوردن کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده و غذاهای فرآوری‌شده خودداری کنید.

همچنین برای بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن، مایعات فراوان بنوشید و از خوردن قند و شکر زیاد پرهیز کنید. در ادامه به چندین نمونه مواد غذایی مناسب برای تغذیه در دوران شیمی‌درمانی اشاره خواهیم کرد.

نقش مواد غذایی مختلف در طول شیمی‌درمانی

پس از شروع درمان، بدن برای عملکرد بهتر به غذاهای سالم نیاز دارد. همچنین دریافت کالری و پروتئین کافی در این دوران ضروری است. برای داشتن بهترین تغذیه در دوران شیمی‌درمانی، شما باید غذاهای مقوی شامل مواد مغذی زیر مصرف کنید.

پروتئین

بدن برای ترمیم، رشد و حفظ سلامت سیستم ایمنی به پروتئین نیاز دارد. البته افراد مبتلا به سرطان برای کمک به مبارزه با عفونت، بهبود بافت‌ها و کسب انرژی، بیش‌ازحد معمول به این ماده مغذی نیاز دارند. مواد غذایی غنی از پروتئین عبارتند از:

• ماهی
• مرغ و تخم‌مرغ
• بوقلمون
• گوشت قرمز بدون چربی
• آجیل و دانه‌ها
• حبوبات
• لبنیات

بنابراین، ماست یونانی، سالاد مرغ و تخم مرغ آب‌پز گزینه‌های مطلوبی برای تغذیه در شیمی‌درمانی هستند.

کربوهیدرات

انواع کربوهیدرات، سوخت مورد نیاز بدن برای فعالیت بدنی و عملکرد مناسب اندام‌ها را فراهم می‌کنند. از منابع غذایی حاوی کربوهیدرات می‌توان به میوه‌ها، سبزیجات، لوبیا و غلات کامل اشاره کرد. برای تغذیه در دوران شیمی‌درمانی، سعی کنید یک‌سوم وعده غذایی روزانه خود را به این منابع اختصاص دهید. تا با عوارضی مانند یبوست، اسهال و کاهش وزن مواجه نشوید.

فیبر

فیبر یک نوع کربوهیدرات است که به افزایش حرکات و حفظ باکتری‌های خوب روده کمک می‌کند. همچنین باعث تولید اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه می‌شود که به همه‌چیز از متابولیسم گرفته تا ترمیم سلولی کمک می‌کنند. بنابراین، برای تغذیه در شیمی‌درمانی و پیشگیری از یبوست، باید مصرف فیبر را افزایش دهید. منابع غذایی حاوی آن عبارتند از:

• حبوبات و غلات کامل
• جو دوسر
• دانه کتان
• انواع توت‌ها
• آجیل و دانه‌ها

چربی

چربی‌ها و روغن‌ها از اسیدهای چرب ساخته شده‌اند و به‌عنوان منبع انرژی برای بدن عمل می‌کنند. هنگام شیمی‌درمانی، ممکن است برای کمک به حفظ انرژی به چربی بیشتری نیاز داشته باشید. از منابع غذایی حاوی چربی‌های سالم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آجیل و دانه‌ها
• روغن زیتون
• روغن هسته انگور
• آووکادو
• محصولات لبنی

حتماً برای تغذیه در دوران شیمی‌درمانی، آن‌ها را در برنامه غذایی خود بگنجانید.

ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها

آنتی‌اکسیدان‌ها رادیکال‌های آزاد را خنثی می‌کنند و از آسیب رساندن به سلول‌های سالم جلوگیری می‌کنند. همچنین مشخص شده است، افرادی‌که تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند بیشتر در معرض کمبود منیزیم، آهن، ویتامین D و فولات هستند.

به‌همین‌دلیل، توصیه می‌کنیم برای تغذیه در شیمی‌درمانی، مصرف انواع میوه و سبزیجات، گوشت و غلات را افزایش دهید. همچنین مصرف منظم محصولات لبنی نیز بعنوان منابع تغذیه در سلامت استخوان، بسیار مهم است.

برای کاهش عوارض بعد از شیمی‌درمانی چی بخوریم؟

مطمئناً عوارض جانبی که فرد در طول شیمی‌درمانی تجربه می‌کند، بر روند غذا خوردن او تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، فردی‌که دچار زخم دهان است ممکن است خوردن میوه‌های اسیدی او را ناراحت کند، یا فردی‌که اسهال را تجربه می‌کند، بهتر است از خوردن غذاهای با فیبر بالا اجتناب کند.

سایر نکات قابل توجه به‌منظور کاهش عوارض و بهبود تغذیه بیمار سرطانی عبارتند از:

• برای افزایش اشتها، در طول روز به‌جای سه وعده غذایی بزرگ، وعده‌های غذایی کوچک یا میان‌وعده‌های مغذی بخورید.
• برای کنترل یبوست، روزانه مقدار زیادی آب بنوشید و مصرف یک مکمل دارای فیبر را در نظر بگیرید. همچنین سبزیجات و حبوبات را به وعده‌های غذایی خود اضافه کنید.
• برای بهبود اسهال، غذاها یا نوشیدنی‌های حاوی سدیم (آبگوشت) و پتاسیم (موز و تمام آبمیوه‌های طبیعی) را انتخاب کنید.
• برای رفع مشکل چشایی، سعی کنید غذاهای جدید را با ادویه‌های مختلف امتحان کنید. همچنین از مواد غذایی محرک مانند لیموترش و نعنا تازه به‌عنوان طعم‌دهنده استفاده کنید.
• برای از بین بردن حالت تهوع، می‌توانید یک تکه لیمو را بمکید، چای زنجبیل بنوشید یا زنجبیل تازه بجوید.

توجه به این نکات برای تغذیه در دوران شیمی‌درمانی، مانع از دشوارتر شدن روند درمان سرطان می‌شود.

چند نمونه معجون مقوی برای شیمی‌درمانی

می‌توانید با مواد غذایی زیر، انواع معجون مقوی برای شیمی‌درمانی تهیه کنید:

• کره بادام زمینی، آجیل و انواع میوه‌ها
• آبگوشت و گندم یا جو دوسر پخته‌شده
• سبزیجات، گردو و روغن زیتون
• حبوبات پخته‌شده، گوشت و کشک
• تخم‌مرغ پخته‌شده، سیب‌زمینی پخته‌شده و ماست یونانی

مطمئناً موارد ذکرشده، نه تنها برای برای تغذیه در دوران شیمی‌درمانی مفید هستند بلکه خطر بروز عوارض جانبی را نیز کاهش می‌دهند.

معرفی بهترین کلینیک‌های تغذیه و رژیم‌درمانی تهران

اگر برای بهبود تغذیه در دوران شیمی‌درمانی و کاهش عوارض آن به دنبال یک برنامه غذایی مناسب هستید. پیشنهاد ما به شما مراجعه به بهترین کلینیک های تغذیه و رژیم درمانی تهران است.

جهت مشاهده لیست این کلینیک‌ها به تفکیک منطقه کلیک کنید:

بهترین کلینیک‌های تغذیه سعادت آباد

بهترین کلینیک‌های تغذیه پاسداران

بهترین کلینیک‌های تغذیه زعفرانیه

بهترین کلینیک‌های تغذیه تهرانپارس

بهترین کلینیک‌های تغذیه کامرانیه