داکتوگرافی یا گالاکتوگرافی، یک روش تصویربرداری با دوز پایین اشعه ایکس از مجاری پستان است. مجاری پستان لوله‌هایی هستند که شیر را از لوبول‌ها (غده‌های تولیدکننده شیر) به نوک پستان می‌برند. معمولا این روش برای شناسایی علت خروج ترشحات غیرطبیعی از نوک پستان انجام می‌شود.

در داکتوگرام سینه، از دستگاه ماموگرافی و تزریق ماده حاجب برای ایجاد تصاویر استفاده می‌شود. اگرچه سونوگرافی و ام آر آی روش‌های عالی برای تصویربرداری از پستان هستند. اما نمی‌توانند به اندازه گالاکتوگرافی، با جزئیات داخل مجاری شیر پستان را نشان دهند. در ادامه به کاربردهای بیشتری از آن اشاره خواهیم کرد.

کاربردهای داکتوگرام سینه

داکتوگرافی به پزشکان اجازه می‌دهد تا با دقت بیشتری مجاری پستان را بررسی کنند. معمولا همراه با ماموگرافی تشخیصی برای بررسی دقیق‌تر مجاری پستان و یافتن علت خروج ترشحات خونی یا شفاف (به رنگ شیری، سبز آبی، سبز یا خاکستری) از نوک پستان انجام می‌شود.

اگرچه خروج بی‌دلیل ترشحات، اغلب در اثر ابتلا به انواع سرطان پستان مانند کارسینوما یا پاپیلوما سینه اتفاق می‌افتد. اما گاهی ناشی از اکتازی مجاری پستان، عارضه جانبی مصرف دارو یا مشکل هیپوفیز مغز است. پس لازم است پزشک برای تشخیص قطعی، آزمایشات مختلفی انجام دهد.

ماده حاجب مورد استفاده در داکتوگرام سینه چیست؟

داکتوگرافی می‌تواند یک تکنیک مفید برای تشخیص سرطان سینه و ارزیابی ضایعات داخل مجاری پستان در بیماران با ماموگرافی تشخیصی منفی و سونوگرافی سینه باشد. زیرا در این روش، ماده حاجب یددار قبل از تصویربرداری ماموگرافی از طریق کانولاسیون وارد سیستم مجاری پستان می‌شود. در نتیجه تصاویر واضح‌تر و دقیق‌تری نسبت به ماموگرافی معمولی دریافت می‌شود.

نحوه انجام داکتوگرام سینه

گالاکتوگرافی در بیمارستان یا مرکز رادیولوژی انجام می‌شود. معمولا این آزمایش تصویربرداری بین ۲۰ دقیقه تا ۱ ساعت طول می‌کشد.

ممکن است در ابتدای آزمایش از شما خواسته شود که روی تخت بنشینید یا دراز بکشید. تکنسین نوک سینه شما را تمیز می‌کند و سپس آن را فشار می‌دهد تا مقدار کمی مایع خارج شود. این کار به او کمک می‌کند تا مجاری پستان را راحت‌تر پیدا کند. در نهایت مجاری را باز یا گشاد می‌کند و یک لوله پلاستیکی نازک (کانولا) بر روی دهانه آن قرار می‌دهد. ممکن است کانولاسیون کمی ناراحت‌کننده باشد، اما معمولا خیلی دردناک نیست.

مقدار کمی ماده حاجب یددار از طریق کانولا به داخل مجاری تزریق می‌شود. این کار به ترسیم دقیق‌تر شکل مجاری پستان در تصاویر اشعه ایکس کمک می‌کند. همچنین نشان می‌دهد که آیا توده یا مشکل دیگری در داخل لوله‌های مجاری وجود دارد یا خیر.

همانطورکه ذکر شد، از دستگاه ماموگرافی برای گرفتن تصاویر داکتوگرام سینه استفاده می‌شود. درحالی‌که در مقابل دستگاه ماموگرافی ایستاده‌اید، سینه شما روی یک تکیه‌گاه و بین دو صفحه پلاستیکی قرار می‌گیرد. سپس صفحات به هم فشرده می‌شوند تا بافت سینه صاف و قابل مشاهده شود.

اگر در طول تصویربرداری به‌دلیل فشار وارد شده به سینه‌ها احساس ناراحتی زیادی کردید، حتما به تکنسین اطلاع دهید. او ممکن است بتواند با تنظیم دوباره صفحات، این مشکل را برطرف کند.

معمولا هنگام تصویربرداری از شما خواسته می‌شود که ساکن بمانید و برای چند ثانیه نفس خود را حبس کنید. قبل از اینکه از داخل دستگاه خارج شوید و لباس‌های خود را بپوشید. رادیولوژیست تصاویر را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که به اندازه کافی واضح هستند. ممکن است لازم باشد آزمایش را دوباره انجام دهید.

در نهایت، تصاویر توسط رادیولوژیست تفسیر می‌شوند و نتایج بدست‌آمده در قابل یک گزارش برای پزشک معالج شما ارسال می‌شوند. پزشک تصمیم خواهد گرفت که آیا نیاز به انجام آزمایشات بیشتری دارید یا خیر.

مراقبت‌های لازم قبل و بعد از داکتوگرام سینه

از قبل در مورد هرگونه علائم یا مشکلات پستان، جراحی‌های قبلی، شرایط پزشکی و داروهای مصرفی خود با پزشک یا رادیولوژیست صحبت کنید. به‌خصوص اگر قصد باردار شدن دارید با باردار هستید. زیرا در این دوران تماس با اشعه ایکس، با خطر بروز ناهنجاری‌های مادرزادی در جنین همراه است و نباید اصلاً این آزمایش انجام شود.

قبل از مراجعه، دوش بگیرید ولی از دئودورانت زیر بغل یا لوسیون و کرم روی پوست سینه خود استفاده نکنید. همچنین تمام وسایل فلزی همراه با خود مانند جواهرات، عینک، گیره و غیره را در خانه بگذارید. زیرا ممکن است در تصاویر ماموگرافی ظاهر شده و در تشخیص صحیح اختلال ایجاد کنند.

مهم است که قبل از آزمایش، نوک پستان خود را فشار ندهید. زیرا ممکن است فقط مقدار کمی مایع وجود داشته باشد و برای شناسایی مجاری باید دید از کجا می‌آید.

اگرچه بعد از انجام داکتوگرام سینه نیاز به مراقبت خاصی نیست و می‌توانید فعالیت‌های روزانه خود را از سر بگیرید. اما در صورت تداوم درد، تورم یا قرمزی در محل تزریق ماده حاجب، لازم است به پزشک خود مراجعه کنید. زیرا خطر واکنش آلرژیک یا عفونت مجاری وجود دارد. مصرف مایعات زیاد به دفع سریع‌تر ماده حاجب از بدن کمک می‌کند.

عوارض داکتوگرام سینه

داکتوگرافی در کنار مزایای عالی خود، ممکن است با عوارض جانبی زیر نیز همراه باشد:

• احتمال کمی برای بروز سرطان در اثر قرار گرفتن بیش‌ازحد در معرض اشعه ایکس وجود دارد.
• ممکن است در حین قرار دادن کانولا یا تزریق ماده حاجب، مجاری پستان آسیب ببیند. همچنین احتمال عفونت یا ورم پستان وجود دارد.
• انجام این روش در دوران بارداری برای جنین خطرناک است.

اگر به‌دنبال یکی از بهترین مراکز ماموگرافی تهران برای انجام داکتوگرام سینه هستید، لیست بهترین مراکز را براساس پارامترهای مختلف از قبیل پیشرفته بودن دستگاه‌ها، کیفیت تصاویر ارائه شده، تعرفه‌های بیمه، دسترسی به مرکز و مواردی از این قبیل دسته‌بندی کرده ایم. همچنین می‌توانید جهت مشاهده لیست مراکز در هر منطقه روی لینک‌های زیر کلیک کنید.

بهترین مراکز ماموگرافی شمال تهران 

بهترین مراکز ماموگرافی غرب تهران 

بهترین مراکز ماموگرافی شرق تهران