زانو یکی از مهم‌ترین مفاصل بدن است که فشار زیادی را در طول روز تحمل می‌کند و حساسیت بالایی هم نسبت به آسیب‌ و التهاب‌ دارد. مشکلات این مفصل می‌تواند زندگی روزمره را محدود کرده و فعالیت‌های ساده مانند راه.رفتن، ایستادن یا حتی نشستن طولانی را دشوار سازد. یکی از اختلالات شایع که باعث درد و محدودیت حرکت زانو می‌شود، بورسیت زانو است که در صورت عدم درمان می‌تواند کیفیت زندگی را کاهش دهد.

در ادامه به بررسی علائم، عوارض و روش‌های درمان بورسیت زانو می‌پردازیم تا به افراد مبتلا کمک کنیم این مشکل را بهتر مدیریت کنند.

بورسیت زانو چیست؟

بورسیت زانو یعنی التهاب یک یا چند بورسا (bursae)، که کیسه‌های کوچک پر از مایع در اطراف مفصل زانو هستند. این کیسه‌ها مانند بالشتک عمل می‌کنند و اصطکاک بین استخوان‌ها، تاندون‌ها، عضلات و پوست را کاهش می‌دهند. آن‌ها همچنین از فشار بیش‌از‌حد روی مفصل جلوگیری می‌کنند. در صورت التهاب، بورسا متورم و دردناک می‌شود و می‌تواند حرکت زانو را محدود کند.

یکی از شایع‌ترین انواع بورسیت زانو، بورسیت پرپاتلار است که کیسه جلوی کاسه زانو را درگیر می‌کند و به آن بورسیت کشکک زانو می‌گویند. این وضعیت معمولاً باعث تورم واضح در جلوی زانو می‌شود و گاهی به نام‌های رایج مانند زانو خانه‌دار یا زانو نجار شناخته می‌شود.

علائم بورسیت زانو

بورسیت زانو بسته به محل و علت التهاب، علائم متفاوتی دارد. شایع‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• درد زانو
• تورم جلوی زانو (در بورسیت کشکک زانو)
• محدودیت حرکت
• درد ممکن است حتی در حالت استراحت هم احساس شود و تورم کیسه پر از مایع در جلوی زانو قابل لمس باشد.
• در موارد شدید، خم و راست کردن زانو دشوار می‌شود.
• اگر التهاب ناشی از عفونت باشد، پوست ممکن است قرمز و گرم شود و علائمی مانند تب، لرز و خستگی عمومی هم ظاهر شود. در چنین شرایطی مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

علل بورسیت زانو

بورسیت زانو معمولاً به علل زیر رخ می‌دهد:

• فشار مداوم روی زانو
• استفاده بیش‌ازحد از زانو
• فعالیت‌های سنگین
• ضربه مستقیم به زانو
• عفونت باکتریایی کیسه بورسا نیز می‌تواند باعث التهاب شود.
• برخی بیماری‌ها مانند استئوآرتریت، روماتوئید آرتریت یا نقرس نیز ریسک ابتلا را افزایش می‌دهند.
• زانوزدن طولانی (مشاغل مانند نجاری یا باغبانی)
• شرکت در ورزش‌های تماسی یا پربرخورد مانند فوتبال و کشتی
• اضافه‌وزن
• دویدن مکرر نیز می‌تواند باعث بورسیت در سمت داخلی زانو شود.
• افراد ۴۰ تا ۶۰ ساله و کسانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.

خطرات و عوارض بورسیت زانو

اگر بورسیت زانو به موقع درمان نشود سبب ایجاد دردهای مزمن مانند ارتروز، نقرس و مواردی از این قبیل خواهد شد و دامنه حرکات شما را کاهش می‌دهد.

همچنین عدم درمان نوع عفونی آن، می‌تواند به عوارض جدی منجر گردد. التهاب عفونی کیسه بورسا ممکن است باعث گسترش عفونت، سپتیسمی (عفونت خون) و در موارد نادر مرگ شود.

بنابراین در صورت مشاهده علائم عفونت مانند تورم، قرمزی، گرمی پوست، تب و لرز باید فوراً به پزشک مراجعه کنید یا به نزدیک‌ترین مرکز درمانی بروید. درمان به‌موقع، خطر عوارض جدی را کاهش می‌دهد و به بهبود سریع‌تر کمک می‌کند.

روش‌های تشخیص بورسیت زانو

تشخیص بورسیت زانو معمولاً با ترکیبی از معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تصویربرداری انجام می‌شود. در ادامه روش‌های تشخیصی را معرفی می‌کنیم.

معاینه فیزیکی

پزشک ابتدا زانوی آسیب‌دیده را لمس می‌کند، درد و حساسیت آن را بررسی کرده و دامنه حرکتی زانو را ارزیابی می‌کند. همچنین پوست روی ناحیه ملتهب را برای یافتن قرمزی یا نشانه‌های عفونت می‌بیند.

رادیوگرافی، سی‌تی اسکن و ام‌آر‌آی

رادیوگرافی برای بررسی مشکلات استخوانی یا آسیب‌های احتمالی که باعث درد و تورم شده‌اند انجام می‌شود. سی‌تی اسکن و ام‌آر‌آی هم برای مشاهده دقیق بافت نرم اطراف زانو و اطمینان از سلامت بورسا و دیگر ساختارهای مفصل کاربرد دارند.

سونوگرافی

سونوگرافی برای تشخیص التهاب بورسا یا تمایز آن با بورسیت‌های دیگر مانند بورسیت آنسرین کاربرد دارد.

آسپیراسیون بورسا

در صورت مشکوک‌بودن به عفونت، پزشک با یک سوزن مایع داخل بورسا را خارج کرده و برای بررسی باکتری‌ها یا کریستال‌های مرتبط با نقرس یا آرتریت به آزمایشگاه می‌فرستد. این روش گاهی به کاهش علائم هم کمک می‌کند.

آیا می‌توان از ابتلا به بورسیت زانو جلوگیری کرد؟

بله برای کاهش خطر ابتلا، می‌توان چند اقدام ساده زیر را انجام داد:

• استفاده از زانو بند یا بالشتک: به‌ویژه برای افرادی که زیاد روی زانو کار می‌کنند یا ورزش‌های پربرخورد انجام می‌دهند، زانو بند مفید است.
• استراحت و کشش منظم: هنگام کار طولانی روی زانو، وقفه‌های کوتاه برای کشش و استراحت لازم است.
• حفظ وزن سالم: کاهش وزن سالم به کاهش فشار روی مفاصل زانو و کاهش ریسک بورسیت آنسرین کمک می‌کند.
• جلوگیری از عفونت‌ها: در صورت زخم یا گزش حشرات روی زانو، تمیز نگه‌ داشتن زخم برای جلوگیری از عفونت ضروری است.
• یخ و بالا نگه داشتن زانو بعد از فعالیت: پس از ورزش یا کار طولانی، با کیسه یخ و بالا نگه داشتن پا، تورم و التهاب کاهش می‌یابد.

درمان بورسیت زانو

درمان بورسیت زانو بستگی به شدت مشکل و علت آن دارد. بیشتر موارد غیرعفونی را می‌توان در خانه مدیریت کرد، اما اگر التهاب ناشی از عفونت باشد، نیاز به درمان پزشکی و آنتی‌بیوتیک است. در ادامه روش‌های درمان بورسیت را آورده‌ایم:

درمان‌های خانگی و غیرجراحی

استراحت و محدودکردن فعالیت‌هایی که باعث تشدید درد می‌شوند، نخستین قدم است. گذاشتن یخ روی زانو به صورت متناوب به کاهش تورم و درد کمک می‌کند و بالا نگه داشتن پا هنگام استراحت نیز فشار روی مفصل را کاهش می‌دهد.

فشرده‌سازی با زانوبند یا بانداژ می‌تواند تورم را کنترل کند و استفاده از داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی هم به کاهش درد و التهاب کمک زیادی می‌کند.

درمان پزشکی و تزریقی

درصورتی‌که درمان‌های خانگی کافی نباشند، روش‌های پزشکی و تزریقی به کار گرفته می‌شوند. یکی از این روش‌ها تزریق کورتیکواستروئید در بورسا است که التهاب و درد را کاهش می‌دهد. همچنین در صورت تجمع بیش‌ازحد مایع، پزشک ممکن است با آسپیراسیون، مایع داخل بورسا را خارج کند.

درمان بورسیت عفونی

اگر بورسیت زانو ناشی از عفونت باکتریایی باشد، درمان با آنتی‌بیوتیک خوراکی یا وریدی ضروری است. در مواردی که درمان دارویی کافی نباشد، تخلیه جراحی یا بورسکتومی انجام می‌شود تا بورسا به‌طور کامل از محل التهاب خارج شود. این اقدامات خطر گسترش عفونت و عوارض جدی را کاهش داده و به بهبود سریع‌تر بیمار کمک می‌کنند.

فیزیوتراپی و پیشگیری از عود

فیزیوتراپیست می‌تواند تمرین‌هایی برای تقویت عضلات اطراف زانو و افزایش انعطاف‌پذیری آموزش دهد. استفاده از بریس یا زانوبند محافظ نیز می‌تواند فشار روی بورسا را کاهش دهد و خطر بازگشت بیماری را کم کند.

بهبود بورسیت زانو چقدر طول می‌کشد؟

مدت زمان بهبود بورسیت زانو بستگی به‌ شدت التهاب و نوع درمان دارد. بورسیت خفیف معمولاً ۱ تا ۳ هفته با استراحت، یخ و داروهای ضدالتهاب بهبود می‌یابد.

در موارد متوسط تا شدید، تزریق استروئید یا آسپیراسیون ممکن است نیاز باشد و بهبود ۲ تا ۶ هفته طول بکشد. بورسیت عفونی با درمان آنتی‌بیوتیک و گاهی جراحی ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد.

برای تشخیص و درمان بورسیت زانو به کجا مراجعه کنیم؟

برای تشخیص و درمان بورسیت، بهتر است به متخصص ارتوپدی یا بهترین مراکز فیزیوتراپی تهران مراجعه کنید.زیرا این افراد با معاینه فیزیکی، بررسی علائم و انجام تصویربرداری‌های لازم مانند رادیوگرافی، سونوگرافی یا ام آر آی می‌توانند علت التهاب را تشخیص دهند.

در صورت مشکوک‌بودن به بورسیت عفونی یا وجود علائم شدید مانند تورم زیاد، قرمزی و تب، بهتر است فوراً به کلینیک یا اورژانس بیمارستان مراجعه کنید تا درمان آنتی‌بیوتیکی یا اقدامات ضروری پزشکی انجام شود.