تیروئید غده کوچکی است که در گردن قرار دارد و متابولیسم بدن را تنظیم می‌کند. این غده در معرض بیماری‌های مختلف مانند کم کاری، پرکاری، سرطان و التهاب قرار دارد. برای تشخیص بیماری‌های مرتبط با این ناحیه از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که اسکن هسته ای تیروئید یکی از کارآمدترین آن‌ها است. این روش، اطلاعات دقیق و جزئی را در اختیار پزشک قرار می‌دهد تا بتواند به بهترین شکل به تشخیص و درمان بیماری‌های این ناحیه بپردازد.

اسکن هسته‌ای تیروئید چیست؟

اسکن هسته ای تیروئید یکی از روش‌های تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی نحوه عملکرد غده تیروئید مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، مقدار کمی ماده رادیواکتیو وارد بدن می‌‌شود. سپس، با استفاده از دستگاه مخصوص تصاویری از تیروئید ثبت می‌شود.

نتایج به‌دست‌آمده از اسکن، جزئیاتی را نشان می‌دهد که معمولاً در دیگر روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی قابل مشاهده نیست.

برای تشخیص چه بیماری‌های از اسکن تیروئید استفاده می‌شود؟

• بررسی ندول یا توده‌های تیروئید
• شناسایی بیماری‌هایی مانند پرکاری تیروئید و ارزیابی میزان فعالیت غده
• بررسی فعالیت‌های غیرمعمول سلول‌ها که می‌توانند نشانه‌ای از سرطان تیروئید باشند.
• پیگیری روند بهبودی و میزان موفقیت درمان‌های مربوط به سرطان تیروئید
• ارزیابی عملکرد طبیعی بافت تیروئید پس از انجام درمان‌های دارویی یا جراحی

مزایای اسکن هسته ای تیروئید

اسکن تیروئید دارای مزیت‌های زیادی است که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

ارزیابی دقیق عملکرد و ساختار تیروئید

این اسکن امکان بررسی اندازه، شکل، موقعیت و فعالیت غده تیروئید را فراهم می‌کند. این اطلاعات به پزشکان امکان می‌دهد تا عملکرد تیروئید را ارزیابی و مشکلات احتمالی را شناسایی کنند.

شناسایی ندول یا گره‌های تیروئید و تشخیص بدخیمی

این روش می‌تواند گره‌های تیروئید را شناسایی کند و فعال بودن آن‌ها را تشخیص دهد. بررسی عملکرد این گره‌ها به شناسایی سرطان تیروئید کمک کند.

تشخیص بیماری‌های تیروئید

این روش تصویربرداری تشخیص بیماری‌های مختلف تیروئید مانند پرکاری تیروئید، کم‌کاری تیروئید، هاشیماتو و نارسایی‌های مادرزادی بکار می‌رود.

برنامه‌ریزی برای درمان و پیگیری

نتایج اسکن هسته‌ای به پزشکان امکان می‌دهد تا درمان‌های مناسب را انتخاب کنند و اثربخشی درمان‌های قبلی را مورد ارزیابی قرار دهند.

ایمنی و غیرتهاجمی بودن

اسکن هسته‌ای تیروئید یک روش غیرتهاجمی و نسبتاً ایمن است که با استفاده از مقادیر کمی مواد رادیواکتیو انجام می‌شود. میزان تابش در این روش بسیار پایین است و سلامت افراد را تهدید نمی‌کند.

انواع روش‌های اسکن تیروئید

برای بررسی عملکرد و ساختار تیروئید، روش‌های متنوعی در پزشکی هسته‌ای استفاده می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

اسکن هسته‌ای استاندارد تیروئید

در این روش، فرد مقدار کمی ماده رادیواکتیو دریافت می‌کند. پس از حدود ۲۰ دقیقه، بیمار روی میز دراز می‌کشد و با استفاده از دوربین یا اسکنر هسته‌ای، تصاویر از زوایای مختلف گردن گرفته می‌شود.

آزمایش جذب ید رادیواکتیو (RAIU)

این روش معمولاً برای بیمارانی با پرکاری تیروئید انجام می‌شود. بیمار مقدار کمی ید رادیواکتیو به‌شکل مایع مصرف می‌کند و سپس فعالیت تیروئید در دو زمان‌های مختلف اندازه‌گیری می‌شود.

اسکن برای بررسی متاستاز (در بیماران سرطانی)

برای بیمارانی که سرطان تیروئید دارند، این روش برای بررسی گسترش سرطان یا متاستاز استفاده می‌شود. بیمار ید رادیواکتیو مصرف می‌کند و پس از حدود ۲ تا ۷ روز، تصویربرداری از کل بدن انجام می‌شود.

آمادگی پیش از انجام اسکن تیروئید

مهم‌ترین مواردی که پیش از اسکن هسته ای تیروئید و سایر اسکن‌هایی از این قبیل مانند پت اسکن و غیره باید درنظر بگیرید شامل موارد زیر است:

• اگر باردار هستید، احتمال بارداری می‌دهید یا به نوزاد خود شیر می‌دهید، حتماً این موضوع را به پزشک یا متخصص تصویربرداری اطلاع دهید.
• پزشک باید از بیماری‌هایی که اخیراً به آن‌ها مبتلا بوده‌اید یا هنوز درگیرشان هستید مطلع باشد.
• لیست داروهایی را که به‌طور منظم مصرف می‌کنید در اختیار پزشک قرار دهید چرا که مصرف برخی از آن‌ها برروی نتایج تاثیر می‌گذارد.
• هر نوع حساسیت یا واکنش آلرژیکی که تاکنون تجربه کرده‌اید با پزشک درمیان بگذارید.
• اگر در دو ماه اخیر آزمایش یا تصویربرداری با ماده حاجب یددار (مثل سی‌تی‌اسکن یا تزریق وریدی ماده حاجب) انجام داده‌اید به پزشک خود اطلاع دهید.

نحوه انجام اسکن هسته ای تیروئید

۱- برای انجام اسکن هسته‌ای تیروئید اغلب از بیمار خواسته می‌شود تا مقدار کمی ید رادیواکتیو را به‌صورت قرص یا محلول بخورد.

۲- حدود ۴ ساعت بعد، این ماده فرصت کافی برای تجمع در غده تیروئید پیدا می‌کند و سپس اولین مرحله از تصویربرداری انجام می‌شود تا میزان جذب ید مورد بررسی قرار گیرد‌.

۳- در زمان انجام اسکن هسته‌ای فرد روی تخت مخصوص دراز می‌کشد و دوربینی به نام گاما کمرا، تصاویری دقیق از ساختار و عملکرد تیروئید تهیه می‌کند.

۴- روز بعد بیمار برای بررسی تکمیلی جذب ماده، مجدد به کلینیک مراجعه می‌کند. این مرحله کوتاه‌تر است و اغلب تنها ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد. پس از انجام آن، فرد می‌تواند فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرد.

در تصاویر به دست آمده، سلول‌هایی که فعالیت بیشتری دارند، نواحی موسوم به نقاط داغ را ایجاد می‌کنند و نواحی با فعالیت کمتر به شکل نقاط سرد در تصویر دیده می‌شوند. وجود این نقاط می‌تواند نشانه‌ای از سرطان یا سایر اختلالات تیروئیدی باشد.

مراقبت‌های بعد از انجام اسکن تیروئید

• مصرف مایعات جهت دفع زودتر موارد رادیواکتیو از بدن
• به منظور کاهش عوارض این روش برای اطرافیان پیشنهاد می‌شود تا ۲۴ ساعت نزدیک کودکان و زنان باردار نشوید.
• استراحت کافی داشته باشید و به تدریج فعالیت‌های خود را از سر بگیرید.
• ممکن است پزشک رژیم غذایی یا دارویی خاصی را بعد از انجام تصویربرداری تجویز کرده باشد که لازم است آن را رعایت کنید.
• در صورت تغییر هرگونه علائم به پزشک خود اطلاع دهید.

عوارض اسکن تیروئید برای بیمار و اطرافیان

همانطور که گفتیم، به دلیل اینکه در این روش از میزان بسیار کمی ماده رادیواکتیو استفاده می‌شود، احتمال بروز عوارض بسیار کم است. اما از عوارض احتمالی این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس درد یا ناراحتی خفیف در محل تزریق ماده رادیواکتیو که معمولاً طی چند روز برطرف می‌شود.
• واکنش آلرژیک خفیف نسبت به ترکیب دارویی تزریق‌شده
• تهوع یا استفراق
• گرگرفتگی و تپش قلب

برای انجام اسکن هسته ای تیروئید به چه مراکزی مراجعه کنیم؟

برای انجام اسکن تیروئید می‌توانید به بهترین مراکز اسکن هسته ای تهران که اسامی‌شان در سایت پزشکی لند وجود دارد، مراجعه کنید. حضور پزشکان متخصص، امکان نوبت‌دهی آنلاین، دسترسی مناسب، برخورداری از جدیدترین دستگاه‌های اسکن و مواردی از این قبیل از مهم‌ترین مزیت‌های این مراکز محسوب می‌شوند.