رادیولوژی اینترونشنال (Interventional radiology) یا رادیولوژی مداخله‌ای، در اصل یک تخصص پزشکی برای رادیولوژیست‌ها است. برای انجام آن، ابتدا به کمک طیف وسیعی از آزمایش‌های تصویربرداری مانند سی‌ تی‌ اسکن، فلوروسکوپی، سونوگرافی و ام‌ آر‌ آی، تصاویری از داخل بدن حاصل می‌شود. سپس رادیولوژیست مداخله‌ای تصاویر را برای انجام اقدامات پزشکی آنالیز و تفسیر می‌کند. به‌همین‌دلیل، از آن با عنوان جراحی هدایت‌شده با تصویر نیز یاد می‌شود.

از اقدامات پزشکی که اغلب با رادیولوژی مداخله‌ای انجام می‌شوند، می‌توان به تخلیه عفونت‌های کشنده و توقف خونریزی شدید ناشی از زایمان و تروما اشاره کرد. البته امکان نمونه‌برداری از اندام‌ها و باز کردن شریان‌های باریک یا مسدودشده نیز وجود دارد.

رادیولوژیست مداخله‌ای در دوران آموزشی خود، ابتدا با نحوه انجام انواع روش‌های تصویربرداری و تفسیر نتایج آن‌ها آشنا می شود. سپس در زمینه انجام درمان‌های کم‌تهاجمی به کمک تصویربرداری، مهارت‌های عملی کسب می‌کند. بدین‌شکل می‌تواند با سایر پزشکان در روند درمان برخی از بیماری‌ها و جراحان در اتاق جراحی همکاری کند. می‌توان از وی انتظار داشت که روند درمان سرطان‌ها، فیبروم‌، بیماری‌های شریانی، بیماری کلیه و غیره را با روش‌های تصویربرداری به خوبی هدایت کند. در ادامه به جزئیات بیشتری از کاربردها و مزایای رادیولوژی مداخله‌ای اشاره خواهیم کرد.

موارد استفاده از رادیولوژی مداخله‌ای

برخلاف گذشته، امروزه از رادیولوژی مداخله‌ای فقط برای از بین بردن انسداد عروق استفاده نمی‌شود، بلکه امکان انجام آن در جهت تشخیص و درمان سرطان‌ها نیز وجود دارد. به طور کلی، از کاربردهای مختلف رادیولوژی اینترونشنال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی

آنژیوگرافی نمونه بارزی از مزایای وجود رادیولوژی اینترونشنال در علم پزشکی است. چراکه برای انجام آن از دستگاه عکس‌برداری با اشعه ایکس و ماده حاجب که به کمک یک کاتتر به رگ‌های خونی تزریق می‌شود، استفاده می‌شود. ماده حاجب کمک می‌کند تا محل انسداد و سایر مشکلات عروق به خوبی مشخص شوند. پزشک بر این اساس از روش‌هایی برای رفع انسداد و بهبود وضعیت بیمار استفاده می‌کند.

معمولا آنژیوپلاستی همزمان با آنژیوگرافی انجام می‌شود. اگر پزشک متوجه هرگونه انسداد شود، سعی می‌کند به کمک یک کاتتر کوچک که در نوک آن یک بالون قرار دارد، به محل مورد نظر نزدیک شده و با باد کردن بالون انسداد را از بین ببرید. این روش برای رفع انسداد و گرفتگی عروق بازوها، پاها، کلیه‌ها و مغز با حداقل عوارض، واقعاً موثر است.

قرار دادن استنت‌ در عروق

درصورتی‌که انسداد رگ خونی شدید و گسترده باشد، پزشک تلاش می‌کند بعد از آنژیوپلاستی از استنت نیز برای رفع این مشکل استفاده کند. در واقع به کمک همان کاتتر، استنت (یک لوله توری کوچک) وارد رگ شده و با باز شدن آن گرفتگی از بین می‌رود. معمولا استنت در همان جا باقی می‌ماند تا مانع از ایجاد دوباره انسداد شود.

جالب است بدانید که از رادیولوژی مداخله‌ای برای استنت‌گذاری در مجاری صفراوی، به‌منظور باز کردن انسداد این مجرا نیز استفاده می‌شود.

کاتتریزاسیون ورید مرکزی

بسیاری از بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی یا همودیالیز هستند، از استفاده مداوم از عروق دست و پا به‌منظور تزریق دارو یا اتصال به دستگاه دیالیز رنج می‌کشند. در حال حاضر تنها راهکار ممکن برای این مسئله، کاتتریزاسیون ورید مرکزی است. در این روش از سونوگرافی مداخله‌ای برای قرار دادن صحیح لوله‌ای در داخل ورید مرکزی در زیر پوست استفاده می‌شود.

گاستروستومی

اگر بیمار نتواند از راه دهان تغذیه کند، پزشک به کمک سونوگرافی مداخله‌ای سعی می‌کند از طریق بینی یک لوله تغذیه وارد کند. بدین‌شکل، مایعات مغذی را می‌توان به‌صورت مستقیم وارد مری و معده کرد.

سونوگرافی داخل عروقی

برای یافتن مشکلات رگ‌های عروقی، گاهی پزشک به‌جای اشعه ایکس از امواج فراصوت استفاده می‌کند. از این نوع سونوگرافی مداخله‌ای با عنوان سونوگرافی داخل عروقی یاد می‌شود.

اِمبولیزاسیون

در این روش از فلوروسکوپی یا سونوگرافی، برای وارد کردن کویل، ژل یا فوم به رگ خونی استفاده می‌شود. زیرا هدف مسدود کردن جریان خون به نواحی مانند آنوریسم یا تومور است تا به مرور جلوی رشد آن‌ها گرفته شود.

گاهی نیز در قالب کِموامبولیزاسیون، پزشک سعی می‌کند که عوامل ضدسرطان را به طور مستقیم به محل تومور منتقل کند. این عوامل معمولا خونرسانی به تومور را محدود می‌کنند.

اَبلیشن

در این روش از امواج رادیویی به همراه کرایوتراپی برای بهبود رگ‌های واریسی یا تومورها استفاده می‌شود.

بیوپسی

بیوپسی یا نمونه‌برداری از بافت، انواع مختلفی دارد. معمولاً برای بیوپسی سوزنی از تکنیک‌های تصویربرداری خصوصاً رادیولوژی مداخله‌ای استفاده می‌شود تا پزشک بتواند هدایت‌شده سوزن را وارد بدن بیمار کند.

مزایای رادیولوژی مداخله‌ای

با وجود رادیولوژی اینترونشنال، در بسیاری از موارد نیاز به انجام جراحی باز یا حتی جراحی لاپاراسکوپی نیست. زیرا پزشک اگر قصد بررسی، نمونه‌برداری یا رفع گرفتگی را داشته باشد. به‌راحتی با کمک تصویربرداری و وارد کردن یک سوزن یا کاتتر می‎تواند این کارها را انجام دهد.

در این شرایط، بیمار عوارض جانبی ناشی از بیهوشی عمومی و ایجاد برش را تجربه نمی‌کند. نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد. بنابراین بیمار دوران نقاهت یا بهبودی کوتاهی را سپری می‌کند.

همانطورکه ذکر شد، رادیولوژی اینترونشنال برای هدایت ذرات رادیواکتیو یا داروها‌ی شیمی‌درمانی به محل تومور نیز بسیار مفید است. بدین‌شکل، بافت‌های سالم بدن دچار آسیب یا مرگ سلولی نمی‌شوند.

آمادگی پیش از انجام رادیولوژی مداخله‌ای

از نکات قابل توجه قبل از رادیولوژی مداخله ای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اگر سیگار می‌کشید یا نوشیدنی‌های حاوی الکل مصرف می کنید، حتما ذکر کنید.
• در مورد بیماری‌های زمینه‌ای و داروهای مصرفی خود با پزشک معالج و رادیولوژیست صحبت کنید. زیرا اجازه مصرف برخی از داروها را قبل از تصویربرداری ندارید.
• از ۶ تا ۸ ساعت قبل، ناشتا باشید و چیزی نخورید یا ننوشید.
• در دوران قاعدگی مراجعه نکنید.
• لباس راحت و گشاد بپوشید و تمام وسایل فلزی همراه با خود مانند جواهرات، ساعت و عینک را در منزل بگذارید.
• اگر دستگاه فلزی یا الکتریکی مانند ضربان‌ساز قلب، گیره آنوریسم، پروتز زانو و غیره در داخل بدن خود دارید، حتما اطلاع دهید.

نحوه انجام رادیولوژی مداخله‌ای

ازآنجایی‌که رادیولوژی اینترونشنال به شکل‌های مختلفی استفاده می‌شود. در بخش مربوط به کاربردهای آن به تفصیل به این موضوع اشاره کردیم.

عوارض رادیولوژی مداخله‌ای

تجربه نشان داده است که اغلب روش‌های مورد استفاده در رادیولوژی مداخله‌ای کم‌تهاجمی هستند. به‌همین‌دلیل، گاهی ممکن است فقط با عوارض موقتی مانند موارد زیر مواجه شوید:

• سردرد خفیف
• حالت تهوع
• تورم و خونریزی جزئی
• تپش قلب خفیف
• واکنش آلرژیک به ماده حاجب (در موارد نادر)

مراجعه به بهترین مراکز رادیولوژی تهران 

اگر لازم است برای انجام رادیولوژی مداخله‌ای اقدام کنید، پیشنهاد ما به شما مراجعه به بهترین مراکز رادیولوژی تهران است. این مراکز براساس امکانات و تجهیزات، دسترسی، شهرت پزشکان، تعرفه‌های بیمه و سایر موارد رتبه‌بندی شده است. همچنین می‌توانید برای مشاهده لیست بهترین مراکز رادیولوژی براساس مناطق روی لیست‌های زیر کلیک کنید.

لیست بهترین مراکز رادیولوژی شمال تهران 

لیست بهترین مراکز رادیولوژی شرق تهران 

لیست بهترین مراکز رادیولوژی غرب تهران