با پیشرفت‌های فناوری تصویربرداری پزشکی، احتمالا تا الان با ام آر آی (MRI) یا همان تصویربرداری تشدید مغناطیسی آشنا شده‌اید. ممکن است از نقش مهم تزریق ماده حاجب (ماده کنتراست‌زا) در ام آر آی با تزریق برای افزایش وضوع تصاویر آگاه نباشید. اگرچه هر دو نوع ام آر آی یعنی ام آر آی بدون تزریق و ام آر آی با تزریق، موثر هستند، اما پزشک براساس وضعیت فعلی و سابقه پزشکی شما تعیین می‌کند که به کدامیک نیاز دارید.

در این مطلب نحوه عملکرد ام آر آی با ماده حاجب و همچنین انواع ماده حاجب که رادیولوژیست ممکن است استفاده کند، را توضیح می‌دهیم. همچنین خطرات بالقوه و آنچه را که در صورت نیاز به انجام این روش باید انتظار داشته باشید را شرح می‌دهیم.

فرق ام آر آی با تزریق و بدون تزریق چیست؟

منظور از ام آر آی با تزریق، تصویربرداری به‌ همراه تزریق ماده حاجب است. این ماده رگ‌های خونی، اندام‌ها و بافت‌های نرم خاص را برجسته می‌کند تا واضح‌تر نشان داده شوند. در نتیجه به رادیولوژیست کمک می‌کند تا به شکل دقیق‌تری تصاویر را تفسیر کند.

بهتر است بدانید که ام آر آی با تزریق انتخاب خوبی برای هر موقعیتی نیست. به‌خصوص برای افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی، خانم‌های باردار یا شیرده و کسانی‌که سابقه واکنش آلرژیک به ماده حاجب را دارند.

به‌همین‌دلیل، پزشکان با در نظر گرفتن فرق ام آر آی با تزریق و بدون تزریق، برای تشخیص موارد ساده‌تر مانند آسیب‌های ناشی از کار و ورزش و کمردرد به سراغ ام آر آی بدون تزریق می‌روند.

نحوه انجام آزمایش ام آر آی با تزریق چگونه است؟

ام آر آی با تزریق معمولاً در بیمارستان یا مراکز ام آر آی تهران انجام می‌شود. در ابتدا تکنسین یا پرستار وزن، قد، ضربان قلب، دما و فشار خون شما را بررسی می‌کند. سپس رادیولوژیست ماده حاجب را به‌صورت داخل وریدی یا داخل مفصلی تزریق می‌کند.

در نهایت پس از گذشت چند دقیقه، شما را راهنمایی می‌کند که چگونه برای اسکن روی تخت دستگاه ام آر آی دراز بکشید.

هنگامی‌که ماده حاجب وارد جریان خون می‌شود، بافت‌های مورد نظر مانند آنچه در طول یک ام آر آی بدون تزریق اتفاق می‌افتد، فقط به‌صورت سایه‌های خاکستری‌رنگ ظاهر نمی‌شوند. به نظر می‌رسد که می‌درخشند و به رادیولوژیست و پزشک معالج کمک می‌کنند تا درک بهتری از آنچه در داخل بدن شما می‌گذرد، داشته باشند.

ماده حاجب مورد استفاده در ام آر آی

ماده حاجب مورد استفاده در ام آر آی حاوی فلز کمیاب گادولینیوم (GBCAs) است. چراکه این فلز با میدان مغناطیسی ایجادشده توسط دستگاه ام آر آی واکنش می‌دهد.

البته بهتر است بدانید که عوامل کنتراست مبتنی بر گادولینیوم انواع مختلفی دارند. از نظر ترکیب شیمیایی، خواص مغناطیسی و نحوه پخش شدن در بدن به شکل متفاوتی عمل می‌کنند.

برخی از عوامل کنتراست‌زا مبتنی بر گادولینیوم مختص اندام هستند. درحالی‌که برخی دیگر وزن مولکولی سنگین‌تری دارند و در داخل سیستم گردش خون باقی می‌مانند و به بافت‌های مجاور منتشر نمی‌شوند. سایرین می‌توانند سلول‌های خاصی مانند تومورها را هدف قرار دهند.

از رایج‌ترین انواع ماده حاجب مورد استفاده در ام آر آی که مورد تایید سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) هستند. می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دوتارم (گادوترات مگلومین)
• گداویست (گادوبوترول)
• مگنویست (گادوپنتتات دیمگلومین)
• پروهنس (گادوتریدول)

ام آر آی با تزریق چقدر طول می‌کشد؟

اگرچه روند تزریق بین ۱۰ تا ۳۰ ثانیه طول می‌کشد. اما لازم است قبل از اسکن به مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه صبر کنید تا ماده حاجب به کمک جریان خون در بدن پخش شود. به‌همین‌دلیل، ام آر آی با تزریق کمی بیشتر از ام آر آی بدون تزریق طول می‌کشد. معمولاً به ۲۰ دقیقه تا یک ساعت، زمان نیاز دارد.

مراقبت‌های بعد از ام آر آی با تزریق

در بیشتر موارد، عوارض فوری یا ماندگاری از ام آر آی با ماده حاجب مشاهده نخواهد داشت.

با این حال، مهم است که در صورت داشتن علائم غیرعادی یا شدید مانند موارد زیر به رادیولوژیست خود اطلاع دهید:

• ضربان قلب غیرطبیعی
• تنگی نفس
• درد شدید، قرمزی، تورم یا خروج ترشحات در محل تزریق

اگر عملکرد کلیه‌های شما طبیعی باشد، ماده حاجب باید ظرف ۲۴ ساعت پس از آزمایش از بدن خارج شود. چراکه این ماده توسط کلیه‌ها پردازش و هنگام ادرار کردن از بدن خارج می‌شود. پس بهتر است بعد از اسکن، میزان زیادی (۲ لیتر) آب بنوشید تا ماده حاجب با سرعت بیشتری دفع شود.

اگر به نوزاد خود شیر می‌دهید، بهتر است بعد از اسکن به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت از انجام این کار صرف نظر کنید.

عوارض ام آر آی با تزریق برای اطرافیان چیست؟

اگرچه ممکن است پس از دریافت ماده حاجب عوارضی مانند سردرد، حالت تهوع، استفراغ، افزایش ضربان قلب یا گرگرفتگی را تجربه کنید؛ اما خطری اطرافیان شما را تهدید نمی‌کند و می‌توانید بدون نگرانی زندگی روزمره خود را از سر بگیرید.

ام آر آی را در کدام مراکز انجام دهیم؟

اگر قصد انجام انواع ام آر آی را دارید، پیشنهاد ما مراجعه به لیست بهترین مراکز ام آر آی تهران است. همچنین در صورتیکه می‌خواهید لیست مراکز ام آر آی منطقه خود را بررسی کنید، روی لینک‌های زیر کلیک کنید. 

لیست مراکز ام آر آی غرب تهران

لیست مراکز ام آر آی شرق تهران 

لیست مراکز ام آر آی شمال تهران