در حال حاضر انواع مختلف آزمایش‌های تصویربرداری هسته‌ای مانند پِت اسکن و اسکن اسپکت برای تشخیص یا درمان بیماری‌ها وجود دارد. اگرچه میزان پرتویی که بیمار در اسکن پزشکی هسته‌ای دریافت می‌کند بسیار کم است، اما باید عوارض پت اسکن برای اطرافیان را در نظر گرفت. چرا که پس از استفاده از یک ماده ردیاب رادیواکتیو و تشخیص تشعشعات آن از قسمت‌های مختلف بدن، تصاویری بر روی کامپیوتر تولید می‌کنند.

بهتر است بدانید که اسکن هسته‌ای نحوه عملکرد اندام‌ها را ارزیابی می‌کند، درحالیکه سایر روش‌های تصویربرداری آناتومی (ظاهر اندام‌ها) را بررسی می‌کنند. چنین مزیتی کمک زیادی به برنامه‌ریزی دقیق برای درمان یا ارزیابی نحوه عملکرد روش‌های درمانی قبلی می‌کند.

عوارض و خطرات پت اسکن برای اطرافیان چیست؟

پت اسکن می‌تواند با تزریق ماده ردیاب رادیواکتیو و گاما کمرا، به اسکن سلول‌های بیمار کمک کند. معمولاً از آن برای تشخیص علائم اولیه سرطان، بیماری قلبی و بیماری‌های مغزی استفاده می‌شود.

اگرچه بیمار ممکن است پس از دریافت ماده رادیواکتیو عوارضی مانند سردرد، حالت تهوع، استفراغ، افزایش ضربان قلب یا گرگرفتگی را تجربه کند. اما معمولا اطرافیان چنین عوارضی را گزارش نمی‌کنند. 

در واقع، نگرانی اصلی برای اطرافیان، قرار گرفتن در معرض تشعشعات منتشرشده از بدن بیمار است. چراکه مقداری رادیواکتیویته ممکن است به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت در بدن بیمار باقی بماند و همچنان پرتوهای یونیزان به‌خصوص اشعه گاما تولید کند.

توصیه می‌شود بیمار پس از اسکن، به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت به طور کامل از نوزادان، کودکان زیر ۷ سال و خانم‌های باردار فاصله بگیرد. 

در این بازه زمانی، رعایت فاصله ۲ متری از بزرگسالان نیز الزامی است. پس بیمار باید از وسایل نقلیه عمومی استفاده نکند و در محیط‌های عمومی ظاهر نشود. بهتر است تا چند روز از خوابیدن در کنار اعضای خانواده نیز پرهیز شود. 

پرتوهای یونیزان منتشرشده از مواد رادیواکتیو، قدرت ایجاد جهش ژنتیکی دارند. سلول‌های جنین و کودکان خردسال مدام در حال تکثیر هستند و به‌همین‌دلیل بیشتر در معرض خطر و بروز سرطان هستند. پس عوارض پت اسکن برای اطرافیان را دست کم نگیرید! 

عوارض اسکن اسپکت برای اطرافیان

اسکن اسپکت تصاویری تولید می‌کند که نحوه عملکرد اندام‌ها را نشان می‌دهد. به عنوان مثال، می‌تواند نشان دهد که چقدر خون به سمت قلب جریان دارد. چه مناطقی از مغز فعال‌تر یا کمتر فعال هستند. چه قسمت‌هایی از استخوان تحت تاثیر سرطان قرار گرفته‌اند.

مشابه عوارض پت اسکن برای اطرافیان، عوارض اسکن اسپکت زمانی برای اطرافیان ظاهر می‌شوند که به اصول مراقبتی توجه نشود. پس بهتر است برای پیشگیری به نکات ذکرشده در بخش قبل توجه کنید. 

عوارض اسکن هسته‌ای برای کودکان

کودکان نسبت به بزرگسالان به تشعشع مواد رادیواکتیو حساس‌تر هستند. به‌همین‌دلیل، در شرایط ضروری پزشک دستور انجام اسکن هسته‌ای را برای کودکان می‌دهد. همچنین به والدین یا اطرافیان توصیه می‌کند که اگر خودشان یکی از انواع اسکن هسته‌ای را انجام داده‌اند، تا ۲۴ ساعت از کودک دوری کنند. درصورتی‌که این کار امکان‌پذیر نباشد، حداقل تا ۱۲ ساعت فاصله دو متری خود را با نوزاد یا کودک حفظ کنند. 

گاهی عوارض پت اسکن برای اطرافیان، به‌خصوص کودکان خردسال، جبران‌ناپذیر هستند. این مسئله در مورد پت اسکن بعد از شیمی‌درمانی اهمیت بیشتری دارد!

عوارض اسکن هسته‌ای تیروئید برای اطرافیان

برای اسکن هسته‌ای تیروئید، معمولا از ماده رادیواکتیو یُد به‌عنوان رادیودارو استفاده می‌شود. این ماده در مقایسه با سایر مواد رادیواکتیو نیمه‌عمر بیشتری دارد. 

به‌همین‌دلیل، توصیه می‌شود که برای چند روز فاصله خود را با افراد دیگر، به‌ویژه کودکان خردسال و زنان باردار حفظ کنید. 

از تماس نزدیک، بوسیدن و فعالیت جنسی خودداری کنید. ممکن است لازم باشد تا ۷ روز در تختی جدا از همسر خود بخوابد.

در صورت عدم رعایت این نکات و قرار گرفتن اطرافیان در معرض تشعشعات رادیودارو، ممکن است خطر بروز انواع سرطان آن‌ها را تهدید کند. با توجه به اینکه احتمال بروز عوارض پت اسکن برای اطرافیان، به‌خصوص بعد از اسکن هسته‌ای تیروئید، بیشتر است. 

عوارض اسکن هسته‌ای قلب برای اطرافیان

اسکن هسته‌ای قلب نشان می‌دهد چگونه خون در حالت استراحت و در حین ورزش به قلب می‌رود. در این روش تصویربرداری نیز به‌صورت داخل وریدی از ماده ردیاب یا رادیوردیاب استفاده می‌شود.

به‌همین‌دلیل، در صورت عدم توجه به نکات مراقبتی بعد از اسکن، خطر بروز عوارض پت اسکن برای اطرافیان وجود دارد. در بخش‌های قبلی به این نکات اشاره کردیم.

بعد از اسکن هسته‌ای چه مواد غذایی مصرف کنیم؟

بعد از اسکن هسته‌ای نیازی به رعایت رژیم غذایی خاصی نیست و می‌توانید برنامه غذایی نرمال خود را دنبال کنید. 

برای کاهش عوارض پت اسکن برای اطرافیان، به بیماران توصیه می‌شود که بعد از اسکن آب زیادی بنوشند. زیرا بخش زیادی از ماده ردیاب در عرض چند ساعت از طریق ادرار دفع می‌شود. مقادیر باقی‌مانده نیز توسط بدن طی چند روز بعد تجزیه می‌شوند.

این اطمینان را به شما می‌دهیم که در زمان مراجعه به هرکدام از مراکز اسکن هسته‌ای در ایران، دستورالعمل‌های لازم ارائه می‌شوند.

همچنین برای سهولت دسترسی شما به لیست بهترین مراکز اسکن هسته ای تهران را دسته بندی کرده‌ایم.