آکنه یکی از شایعترین مشکلات پوستی است که اگرچه در نوجوانی شایعتر است، اما افراد در هر سنی ممکن است به آن دچار شوند. این وضعیت معمولاً با ایجاد جوشها، کورکها یا لکههای قرمز روی صورت، گردن، پشت و سینه همراه است.
آکنه میتواند از نظر ظاهری آزاردهنده باشد و گاهی به اعتمادبهنفس فرد آسیب بزند. در کنار شناخت علل و انواع، درمانهای موثری وجود دارند که این مشکل را حل یا کنترل میکنند.
آکنه چیست؟
آکنه یک بیماری پوستی است و زمانی ایجاد میشود که فولیکولهای مو با چربی و سلولهای مرده پوست مسدود شوند. نتیجه این انسداد، ایجاد جوشهای سرسفید، سرسیاه یا انواع دیگر پاپولها و پوسچرها است.
تفاوت آکنه با جوش معمولی در این است که جوش صورت ممکن است تنها یک یا دو برجستگی موقت باشد، اما آکنه یک مشکل مزمن و گستردهتر است که میتواند نواحی وسیعی از صورت، گردن یا بدن را درگیر کرده و در شدتهای خفیف تا شدید ظاهر شود.
انواع آکنه
آکنه انواع مختلفی دارد که هرکدام ویژگیها و شدت متفاوتی دارند:
- آکنه کیستی: باعث ایجاد جوشهای عمیق و پر از چرک میشود و میتواند جای زخم بر جای بگذارد.
- آکنه قارچی: ناشی از رشد بیشازحد مخمر در فولیکولهای مو است و اغلب با خارش و التهاب همراه است.
- آکنه هورمونی: بیشتر در بزرگسالان دیده میشود و بهدلیل تولید بیشازحد چربی پوست رخ میدهد.
- آکنه ندولار: شکل شدیدتری است که هم روی سطح پوست جوش ایجاد میکند و هم تودههای دردناک زیر پوست.
شناخت نوع آکنه برای انتخاب درمان مناسب اهمیت دارد.
علت به وجود آمدن آکنه
همانطور که گفتیم آکنه زمانی ایجاد میشود که فولیکولهای مو مسدود شده و ملتهب شوند. 4 عامل اصلی زیر در به وجود آمدن آن نقش دارند:
- تولید بیشازحد چربی پوست
- انسداد فولیکولها
- فعالیت باکتریها
- التهاب.
لازم به ذکر است هورمونها هم نقش مهمی در آکنه دارند. افزایش آندروژنها در نوجوانان و تغییرات هورمونی در زنان باعث تحریک غدد چربی و ایجاد جوش میشود.
همچنین عوامل محیطی و سبک زندگی مانند استرس، مصرف برخی مواد غذایی پرکربوهیدرات، داروهای خاص، لباس تنگ یا محصولات چرب پوستی نیز میتوانند آکنه را تشدید کنند.
پوست چه کسانی بیشتر در معرض آکنه است؟
همه افراد ممکن است دچار آکنه شوند، اما برخی گروهها بیشتر در معرض آن هستند:
- نوجوانان بهدلیل تغییرات هورمونی دوران بلوغ، شایعترین گروه هستند.
- زنان در دورههایی مثل بارداری یا عادت نیز ممکن است جوش بزنند.
- همچنین سابقه خانوادگی نقش مهمی دارد؛ اگر والدین هر دو آکنه داشته باشند، احتمال بروز آن در فرزند بیشتر است.
- پوستهای چرب یا تماس با مواد روغنی نیز شانس ابتلا را افزایش میدهد. بهطور کلی پوستهای چرب بیشتر در معرض مشکلاتی مانند منافذ باز پوست و آکنه هستند.
- استرس، برخی داروها و اضافهوزن هم میتوانند ریسک را افزایش دهد.
آکنه در چه سنی رایجتر است؟
رایجترین سن ابتلا دوران نوجوانی، معمولاً بین ۱۱ تا ۱۸ سالگی است. در این زمان هورمونهای آندروژن در بدن افزایش مییابند و تولید چربی پوست بالا میرود.
پس از نوجوانی، آکنه ممکن است در بزرگسالان ادامه پیدا کند یا بهصورت آکنه هورمونی در زنان در سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی و حتی در دوران بارداری یا قبل از عادت ماهانه تکرار شود، اگرچه شدت آن معمولاً کمتر از دوران بلوغ است.
عوامل تشدیدکننده آکنه
عوامل متعددی میتوانند آکنه را تشدید کنند که عبارتند از:
- مواد غذایی پر از شکر یا محصولات فرآوریشده مانند شکلات
- لبنیات
- استفاده از لوازم آرایشی
- کرمهای چرب یا کومدونزا
- تماس مداوم پوست با وسایلی که بر روی آن فشار وارد میکنند مثل تلفن، کلاه یا لباس تنگ هم از عوامل تشدیدکننده هستند.
- نور خورشید میتواند التهاب را تشدید کند.
- استرس
- عدم رعایت بهداشت لوازم آرایش و انتخاب محصولات پاککننده یا مرطوبکننده نامناسب
پیشگیری از بروز آکنه
پیشگیری کامل از آکنه ممکن نیست، بهویژه در دورههای تغییرات هورمونی، اما میتوان با رعایت چند نکته ریسک آن را کاهش داد:
- پوست را روزانه با شوینده ملایم و آب ولرم بشویید و از مرطوبکنندههای بدون چربی استفاده کنید.
- مواد آرایشی غیرکومدونزا را انتخاب کرده و قبل از خواب آرایش را کاملاً پاک کنید.
- دستها را از صورت دور نگه دارید و از فشار یا کندن جوشها خودداری کنید.
- از محصولات روغنی یا سنگین، کرم ضدآفتاب چرب و لباسهای تنگ روی نواحی آسیبپذیر پرهیز کنید. شستوشوی منظم پوست و رعایت سبک زندگی سالم شامل تغذیه متعادل و ورزش نیز به کنترل آکنه کمک میکند.
درمان آکنه
درمان آکنه در بهترین کلینیکهای زیبایی تهران به روشهای مختلفی انجام میشود. گاهی برخی از این درمانها بهشکل همزمان با هم صورت میگیرند تا نتیجه آنها بیشتر شود.
داروهای موضعی برای درمان آکنه
داروهای موضعی بهطور مستقیم روی پوست مالیده میشوند و باکتریها و التهاب را کاهش میدهند برای مثال:
- بنزوئیل پراکسید باکتریهای عامل آکنه را کنترل کرده و از ایجاد جوشهای جدید جلوگیری میکند. اسید سالیسیلیک سلولهای مرده پوست را حل کرده و منافذ را باز نگه میدارد.
- اسید آزلائیک دارای اثر ضد باکتری و ضد التهاب است و تورم پوست را کاهش میدهد.
- رتینوئیدها جوشهای سرسیاه و سرسفید را از بین میبرند و از تشکیل جوشهای جدید پیشگیری میکنند.
- آنتیبیوتیکهای موضعی نیز با کنترل باکتریها باعث کاهش التهاب میشوند.
- برخی ژلها و کرمها به صورت موضعی برای آکنههای ملتهب کاربرد دارد.
داروهای خوراکی
داروهای خوراکی برای آکنه متوسط تا شدید یا مقاوم استفاده میشوند:
- آنتیبیوتیکها که التهاب و باکتریها را کاهش میدهند و معمولاً کوتاهمدت مصرف میشوند.
- ایزوترتینوئین یک رتینوئید خوراکی است که با کوچککردن غدد چربی، آکنه شدید را درمان میکند.
- قرصهای ضد بارداری ترکیبی در زنان با آکنه هورمونی اثر مثبت دارند و شامل استروژن و پروژسترون هستند.
- داروهایی بعنوان ضد آندروژن برای زنان و دختران نوجوان استفاده میشود و با مهار اثر هورمونها روی غدد چربی، شدت آکنه را کاهش میدهد.
درمانهای تخصصی و مکمل
در مواردی که داروهای موضعی یا خوراکی کافی نیستند، روشهای تخصصی برای درمان آکنه توصیه میشوند:
- درمان نوری و لیزر به کاهش جای زخم و بهبود بافت پوست کمک میکند.
- لایهبرداری شیمیایی با حذف لایه فوقانی پوست، جوشهای خفیف را کاهش میدهد، اما نیاز به تکرار درمان دارد.
- تخلیه و استخراج جوشهای سرسیاه، سرسفید و کیستهای مقاوم را پاکسازی میکند.
- برای آکنههای ندولار و کیستی، تزریق کورتیکواستروئید میتواند سریع التهاب و درد را کاهش دهد، اما ممکن است باعث نازکی یا تغییر رنگ پوست در ناحیه درمان شود.
حتماً بخوانید: ترک پوستی
درمان خانگی برای آکنه
در کنار داروهای تخصصی، مراقبتهای خانگی میتوانند به کنترل آکنه و کاهش التهاب کمک کنند، هرچند جایگزین درمان پزشکی نیستند:
- اولین قدم پاکسازی مناسب پوست است؛ شستوشوی روزانه با آب ولرم و شوینده ملایم به حذف چربی و سلولهای مرده کمک کرده و از تحریک فولیکولها جلوگیری میکند. از شستوشوی بیشاز ۲ بار در روز یا استفاده از صابونهای قوی و خشککننده خودداری کنید، زیرا باعث التهاب و تحریک بیشتر پوست میشود.
- استفاده از مرطوبکنندههای غیرچرب و بدون کومدون به حفظ رطوبت طبیعی پوست کمک میکند و از خشکی و تحریک جلوگیری میکند.
- تغذیه سالم و متعادل نیز اهمیت دارد؛ مصرف میوهها، سبزیجات و منابع پروتئینی سالم میتواند التهاب پوست را کاهش دهد. در مقابل لازم است از مصرف غذاهای پرشکر و فرآوریشده خودداری کنید.
- فعالیت بدنی منظم و مدیریت استرس نیز به سلامت کلی پوست کمک میکند.
عالی بود ممنون از شما
مرسی که کامل این موضوع را توضیح دادین
با قدرت ادامه بدین
ممنون از نظرات ارزنده شما